KINO MISTRZÓW: Andrzej Wajda

1 sierpnia w 77. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego  festiwal Przeźrocza zaprasza na wyjątkowy pokaz nagrodzonego w Cannes w 1957 roku , jednego z najważniejszych obrazów Andrzeja Wajdy pt. „Kanał”. 

Będzie to pierwsza projekcja tego filmu w Bydgoszczy, w odrestaurowanej cyfrowo wersji, co stanowi niepowtarzalną okazję by odkryć arcydzieło mistrza na nowo.

Projekcję głównego filmu poprzedzi prelekcja profesora Mariusza Guzka oraz krótkometrażowy film Janusza Morgensterna pt. „Ambulans”. 

OPISY FILMÓW:

„Kanał” reż. Andrzej Wajda, 91min. (1956)

Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński

Muzyka: Jan Krenz

Tragiczne dzieje powstania warszawskiego, w którym straciło życie niemal 200 tysięcy mieszkańców miasta, w zdecydowanej większości ludności cywilnej, domagały się nie tylko opartego na faktach surowego rozrachunku historycznego, ale także ich odzwierciedlenia i oceny w sztuce. Taką artystyczną próbę podjęli Andrzej Wajda i Jerzy Stefan Stawiński, ale ich „Kanał” przyjęto w kraju dość chłodno: zamiast pomnika tragicznej chwały obaj pokazali bowiem koszmar klęski i rozbitych psychicznie bojowników, których bohaterstwo okazało się daremne. Taka własna ocena najnowszej historii, próba osądu i demitologizacji powstania, wyprzedzała ówczesną literaturę i analizy historyków, stanowiła zamach na uświęcone wartości. Dopiero przyznanie „Kanałowi” w 1957 r. Nagrody Specjalnej Jury na festiwalu w Cannes sprawiło, że krajowa krytyka w pełni doceniła dzieło Wajdy i przyznała, że autorzy filmu mówią jednak prawdę, choć jest to prawda wycinkowa, odnosząca się do schyłkowej fazy operacji. „Kanał” nie jest filmem antybohaterskim, a jedynie antykoturnowym. Opisuje bohaterów takich, jakich ukształtowała ich historia: są tu czyny dobre, wątpliwe i złe, są charaktery mężnie trwających oraz tych, którzy załamali się w różny sposób – ich szczere ukazanie stanowi największą wartość filmu.
Dzieło Wajdy składa się niejako z dwóch części: pierwszej, reportażowej w stylu, i drugiej – apokaliptycznej relacji z wędrówek przez kanały. Scenariusz oparty na osobistych doświadczeniach Stawińskiego, dowódcy powstańczego oddziału łączności, relacjonuje tragiczny koniec żołnierzy przedstawionej jednostki.

Nagrody, min.:

1957 Cannes (Międzynarodowy Festiwal Filmowy)-Nagroda Jury

1957 Moskwa (Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów)-Złoty Medal w kategorii filmów fabularnych młodych reżyserów

1958 Złota Kaczka (przyznawana przez pismo „Film”) w kategorii: najlepszy film polski; za rok 1957; wręczona 26 listopada 1959

„Ambulans” reż. Janusz Morgenstern  9min. (1961)

Scenariusz: Tadeusz Łomnicki

Muzyka: Krzysztof Komeda-Trzciński

Film rozpoczyna przemówienie Hitlera w Reichstagu o wyniszczeniu rasy żydowskiej. Chrapliwy głos Hitlera przechodzi w takty marsza „Heili-Heilo”. Obraz uciekających kwadratów betonowej szosy, zbrudzony zostaje nagle spalinami pędzącego ambulansu. Na ogromnym, pustym placu, oko-lonym drutami, grupka żydowskich dzieci oczekuje wraz z opiekunem na swą ostatnią podróż. Nasuwają się skojarzenia z postacią Janusza Korczaka. Stary człowiek dobrze wie, co ma nastąpić za chwilę, ale swą postawą chce dodać otuchy małym podopiecznym. Pozorna atmosfera zabawy ma już w sobie grozę śmierci. Tymczasem szykuje się do drogi ambulans. Normalne czynności, na które nikt nie zwróciłby uwagi, nabierają nowego wyrazu. Uwagę wszystkich zwraca mały ptaszek, beztrosko skaczący po placu. I tu znajdujemy aluzję do niemieckiego powiedzenia – vogelfrei – wolny jak ptak. Ale dla ludzi za tą pozorną wolnością, kryją się druty kolczaste i uzbrojeni po zęby wartownicy. Wchodzącym do wnętrza wozu dzieciom, towarzyszą liryczne tony popularnej piosenki żydowskiej – „Lata dziecinne, moje drogie lata dziecinne”. Gorzka ironia wobec ludzi, którym już w dzieciństwie odebrano prawo do życia. Drzwi Śmierci zatrzaskują się. Samochód z czerwonym krzyżem wyjeżdża przez bramę, wioząc w swym wnętrzu grupkę ludzi, z których wraz z obrotami kół ucieka życie.

Nagroda: San Francisco (MFF) – I Nagroda (1962)

Opisy filmów za: filmpolski.pl